Rusya’nın tahıl anlaşması. Rusya’nın hafta sonu BM aracılığı ile Karadeniz tahıllarını ihraç etme anlaşmasından geri dönüşü, ithalata bağımlı ülkelere yapılan sevkiyatları vuracak, küresel gıda krizini derinleştirecek ve fiyatlarda artışlara yol açacak.

Singapur merkezli iki trader, Afrika ve Orta Doğu’ya teslimat için rezerve edilen yüz binlerce ton buğdayın Rusya’nın geri çekilmesinin ardından risk altında olduğunu, Ukrayna’nın Avrupa’ya mısır ihracatının düşeceğini söyledi.

Rusya, Ukrayna’nın Kırım’daki Karadeniz filosuna yaptığı büyük bir insansız hava aracı saldırısının ardından Cumartesi günü BM tahıl anlaşmasına katılımını “belirsiz bir süre” için askıya aldı.

Yükselen vadeli işlemler… Chicago buğday vadeli işlemleri, Rusya’nın Karadeniz ihracat anlaşmasından çekilmesinin ardından Pazartesi günü %6 artarak iki haftanın en yüksek seviyesini gördü. Kaynak: Refinitiv Eikon, Reuters

Bu yılın başlarında, küresel buğday fiyatları tüm zamanların en yüksek seviyesine sıçradı ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, olumsuz hava koşulları ve Kovid-19 arz kesintilerinin yol açtığı bir ralliyi körüklediği için mısır 10 yılın zirvesine ulaştı.

Pazar günü kurulan deniz insani yardım koridorundan hiçbir gemi geçmedi. Ancak Birleşmiş Milletler, Türkiye ve Ukrayna, Karadeniz tahıl anlaşmasını uygulamak için baskı yaptı ve Rusya’nın geri çekilmesine rağmen 16 geminin ilerlemesi için Pazartesi günü bir geçiş planı üzerinde anlaştılar.

Singapur merkezli tahıl traderı, “Durumun nasıl gelişeceğini görmemiz gerekiyor. Ukrayna’nın tahıl sevkiyatına devam edip etmeyeceği ve Rusya’nın ihracatına ne olacağı belli değil” dedi.

BM tahıl anlaşmasına göre, BM, Türk, Rus ve Ukraynalı yetkililerden oluşan bir Ortak Koordinasyon Merkezi (KİK) gemilerin hareketi konusunda anlaşmaya varıyor ve gemileri teftiş ediyor. Temmuz ayından bu yana Karadeniz’den 9,5 milyon tondan fazla mısır, buğday, ayçiçeği ürünleri, arpa, kolza tohumu ve soya ihraç edildi.

Küresel tarımsal emtia fiyatları son aylarda rekor seviyelere ulaşmış olsa da, yerel perakende gıda fiyatları yüksek kalmaya devam ediyor ve şimdi daha fazla yükselişle karşı karşıya.

Sidney merkezli bir analist, “Tipik olarak, daha yüksek tahıl fiyatlarının tedarik zincirinden süzülmesi ve tüketicileri perakende düzeyinde etkilemesi yaklaşık iki ay sürüyor” dedi.

 Jeopolitik… İnsan kaybının yanı sıra, finansal maliyetler de artıyor. IMF personeli tarafından hazırlanan yeni bir makale, gıda güvensizliğine yüksek oranda maruz kalanlar için gıda ve gübre için daha yüksek ithalat maliyetlerinin etkisinin, 2022 ve 2023’te ödemeler dengesi baskılarına 9 milyar dolar ekleyeceğini tahmin ediyor. Bu, ülkelerin gıda ve gübre ithalatını ödemek için uluslararası rezervlerini ve yeteneklerini aşındıracak.

Ayrıca, gıda endüstrisi, pandemi başladığından beri sonu gelmeyen bir komplikasyon akışına uyum sağlamak zorunda kaldı. Pandeminin başlangıcında marketlerdeki ürün kıtlığı ve boş raflardan, işgücü kıtlığı ve lojistik sorunlarından kaynaklanan devam eden küresel tedarik zinciri sorunlarına kadar, yiyecek ve içecek tedarikçileri bir dizi zorlu zorluğa uyum sağlamak zorunda kaldı.

Dünyanın en büyük beşinci yiyecek ve içecek şirketi Kraft Heinz’in CEO’su Miguel Patricio’ya göre, bu yıl aşırı iklim ve hava olaylarının yanı sıra Ukrayna Savaşı tarafından daha da ağırlaştırılan bu zorluklar, gıda arzını sıkı tuttu ve fiyatları yüksek tuttu ve insanların buna alışması gerekebilir. Patricio, bu hafta CNN ile yaptığı röportajda, “Her gün yeni bir sorunumuz var. Bu yeni normal” dedi: “Başlangıçta bunun bir kriz olduğunu düşündük. Artık bunun yeni bir normal olduğunu biliyoruz ve buna uyum sağlamamız gerekiyor.”

Küresel ısınma ve bu yıl yaşadığımız sıcak dalgaları göz önüne alındığında, önümüzdeki yıl bu seviyelere ulaşılması ve dolayısıyla muazzam miktarda ekin, tarla ve su kaynaklarını etkilemesi bekleniyor. Bunlar, Rusya-Ukrayna savaşı sona erse bile, tarım ürünlerinin arzını daha da etkileyerek boşluğu derinleştirecek. İyi tarafından bakıldığında, savaş küresel temiz enerjiyi daha da geliştirmeye ve daha ucuz bir fiyata erişilmeye itti. Tek sorun, küresel ısınmayı durdurmanın ne kadar süreceği olarak kaldı.

Kaynak: Tera Yatırım-Enver Erkan